EDUKACJA
W tej sekcji znajdziesz materiały edukacyjne oraz przykłady zajęć dydaktycznych pozwalające pogłębić zrozumienie zagadnień poruszanych w Scenariuszach Przyszłości, ale także pomagających rozwinąć swoje własne metody badawcze tych tematów.
PRZYBORNIK
W dokumencie, do którego link zamieszczono poniżej, znajdziesz zestawy ćwiczeń oraz dalsze zasoby edukacyjne, które nawiązują i pogłębiają zagadnienia badane w ramach projektu Scenariusze Przyszłości.
Kliknij na jedno z poniższych pytań, aby przejść do definicji danego zagadnienia.
CZYM JEST ZMIANA KLIMATU?
Zmiana klimatu, znana również pod nazwą „globalne ocieplenie”, to wzrost średniej temperatury powierzchni ziemi, który przejawia się długoterminowymi zmianami schematów pogodowych na całym świecie. Od połowy XIX wieku ludzie przyczyniają się do uwalniania do atmosfery dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych, takich jak metan, poprzez działalność przemysłową, rekreacyjną i konsumpcyjną. Efektem tego jest wzrost globalnych temperatur, co powoduje długoterminowe zmiany klimatu, które z kolei wpływają na byt, kulturę, zdrowie i psychologię ludzi na całym świecie, a także na wszystkie ekosystemy Ziemi i stworzenia je zamieszkujące.
Straty i szkody to termin używany przez ONZ do opisania niekorzystnych skutków zmiany klimatu. Straty odnoszą się do niematerialnych rzeczy, które zostały utracone bezpowrotnie, takich jak utrata życia ludzkiego lub utrata gatunków, utrata języka czy narodowości. Szkody odnoszą się zaś do rzeczy materialnych, które zostały uszkodzone w procesie postępujących  zmian klimatycznych, ale które można naprawić lub przywrócić, takie jak drogi czy infrastruktura. Negocjacje w sprawie strat i szkód podczas UNFCCC COP w ramach Warszawskiego Mechanizmu Międzynarodowego (WIM) są szczególnie ważne dla narodów Globalnego Południa, takich jak Bangladesz i Tuvalu, które najsilniej odczują konsekwencje związane ze zmianą klimatu. Bez wsparcia finansowego i technicznego nie będą one w stanie ani zapobiec, ani przeciwdziałać stratom i szkodom, które mogą wystąpić w przyszłości. Jednak kraje Globalnej Północy, takie jak USA i Wielka Brytania, blokują wszelkie formy rekompensat finansowych i odmawiają przyjęcia finansowej odpowiedzialności za swoje historyczne emisje.
Scenariusz to ujęta w formę „opowieści” spekulacja na temat możliwej przyszłości lub konkretnych aspektów możliwej przyszłości. Scenariusze nie są prognozami dotyczącymi przyszłości, ale hipotetycznymi symulacjami możliwych przyszłości, które mają pomóc decydentom uświadomić sobie nieprzewidziane problemy, takie jak zmiana klimatu. Planowanie scenariuszowe lub myślenie scenariuszowe obejmuje aspekty myślenia systemowego z uwzględnieniem szerokiego zakresu czynników łączących się ze sobą w złożony sposób celem stworzenia niejednokrotnie przyszłości zaskakujących za pomocą pętli sprzężenia zwrotnego. Scenariusze opisujące różne stopnie ocieplenia zawarte zostały w Porozumieniu Paryskim, by ułatwić rządom zrozumienie jakie działania muszą podjąć w celu uniknięcia katastrofy klimatycznej.
CZYM JEST MITYGACJA, REZYLIENCJA I ADAPTACJA
Mitygacja zmian klimatu, inaczej ich łagodzenie, to redukcja emisji dwutlenku węgla do atmosfery na skalę światową, a tym samym zmniejszenie stopnia ocieplenia, które nastąpi. Adaptacja oznacza podjęcie działań w celu zaradzenia skutkom zmian klimatycznych, takich jak budowanie ścian morskich lub pływających domów. Budowanie rezyliencji oznacza, że kluczowe systemy gospodarcze i społeczne zostają uodpornione na potencjalne trudy przyszłości spowodowane zmianami klimatycznymi poprzez działania takie, jak dywersyfikacja źródeł utrzymania mieszkańców danej społeczności czy upraw, od których jest ona zależna.
CZYM JESY KAPITALOCEN?
Geolodzy ogłosili, że wkroczyliśmy w nową epokę geologiczną, którą wyróżnia pełnienie przez ludzkość funkcji czynnika przemian geologicznych na Ziemi. Oficjalna nazwatej epoki brzmi „Antropocen”, natomiast Kapitalocen stanowi alternatywny deskryptor geologiczny  wywodzący się z politycznej krytyki tej nazwy, zaproponowany przez Jasona Moore’a. Pojęcie to w bardziej trafny sposób wskazuje na kapitalistyczną logikę ekstraktywizmu (i poprzedzający ją ekstraktywizm kolonialny) oraz na przedsiębiorstwa kapitalistyczne (takie jak ExxonMobil, Unilever, Rio Tinto, Shell i BP) jako podmioty odpowiedzialne za zmiany klimatyczne i szóste masowe wymieranie gatunków na Ziemi.
Sprawiedliwość klimatyczna to termin używany w celu ujęcia zmian klimatycznych w ramy problemu etycznego i politycznego, zamiast kwestii o charakterze stricte środowiskowym czy fizycznym. W związku z tym, że skutki zmian klimatycznych niezostaną poniesione w sposób równy czy sprawiedliwy, jednakowo przez bogatych i biednych, kobiety i mężczyzn, pokolenia starsze i młodsze, konieczna jest zmiana dyskursu skoncentrowanego wyłącznie na kwestii gazów cieplarnianych i topniejącej pokrywy lodowej na taki, którego podstawą są prawa obywatelskie oraz ludzie, gatunki, ekosystemy i społeczności najbardziej narażone na wpływ klimatu. Przyszłość sprawiedliwa klimatycznie oznaczałaby zasadniczo przyszłość, w której ludzkość żyje z poszanowaniem ograniczeń Ziemi, zaś prawa wszystkich ludzi i przyrody są uznawane i chronione.
CZYM JEST POWOLNA PRZEMOC?
Powolna przemoc, jaki to termin zaproponował teoretyk Rob Nixon, oznacza przemoc, która odbywa się stopniowo w ukryciu; jest to przemoc opóźnionej destrukcji rozproszonej w czasie i przestrzeni; przemoc polegająca na stopniowym wyniszczeniu, która zwykle nie jest w ogóle postrzegana jako przemoc, obejmująca m.in. zmiany klimatyczne, uwolnieniemateriałów radioaktywnych w Czarnobylu, zatrucie wody w Delcie Nigru spowodowane wydobyciem ropy naftowej, czy też obecność mikro-plastiku w naszychciałach. Zmiany klimatyczne są ostatecznym przejawem powolnej przemocy, ponieważ konsekwencje zniszczenia środowiska inierówności społecznych zostają przeniesione pod względem czasowym i geograficznym na najbardziej narażone populacje, a także na przyszłe pokolenia. Dzięki trafnemu nazwaniu zmian klimatycznych formą powolnej przemocy możemy lepiej opisać sposób, w jaki współczesny imperializm (wcześniej kapitalizm, a obecnie kapitalizm neoliberalny) przenosi swoje toksyczne produkty uboczne na ludzi, gatunki i ekosystemy na peryferiach globalnej gospodarki, a także wskazać, iż ta narastająca, stopniowo wyniszczająca i przyziemna forma imperialnejprzemocy nie zawsze zmienia się wmomenty widowiskowegozniszczenia godnego medialnego rozgłosu. 
CZYM JEST HIPEROBIEKT?
Pojęcie „hiperobiekt” zaproponował w 2008 roku filozof Timothy Morton w celu opisania rzeczy, jakie można badać, rozważać i obliczać, ale których nie można łatwo bezpośrednio zobaczyć z uwagi na ich masowe występowanie w czasie i przestrzeni, przez co nie można zobaczyć ich wszystkich naraz. Rzeczy takie jak zmiana klimatu, wszelki styropian, jaki kiedykolwiek powstał, wirus SARS COVID-2 czy Internet. Przykładowo, plastik można uznać za hiperobiekt. W tym celu musi on odnosić się do wszelkiego plastiku, jaki aktualnie istnieje na Ziemi oraz wszelkiego plastiku, jaki kiedykolwiek powstanie, jak również do tego jakie jest jego oddziaływanie na wszystko inne we Wszechświecie. Ponieważ plastik rozkłada się nawet przez 1000 lat, będzie on w tym czasie wchodzić w interakcje z różnymi ciałami, czy to zwierzęcymi, ludzkimi, geologicznymi czy geograficznymi, w różnej skali - od poziomu komórkowego po globalny i kosmiczny, a także na różne sposoby. To pozwala nam zrozumieć, że nie możemy zobaczyć ani pojąć wszystkich sposobów wpływania przez plastik na inne rzeczy. Niemniej jednak nazwanie plastiku hiperobiektem i rozumienie go w taki właśnie sposób możemy lepiej zrozumieć jak dalece sięgają jego negatywne skutki, a tym samym możemy łatwiej określić powody, by zaprzestać wytwarzania plastiku i znaleźć sposoby na usunięcie go. To samo dotyczy zmian klimatycznych, chociaż ich oddziaływania mają bardziej złożony charakter.
CZYM JEST DEKOLONIZACJA?
Dekolonizacja to proces cofania działań kolonializmu poprzez zbadanie naszego społeczeństwa, co obejmuje stwierdzenie kto jest odpowiedzialny za kolonizację, zrozumienie co wydarzyło się podczas procesu kolonizacji oraz ponowne wprowadzenie do społeczeństwa doświadczeń, wiedzy i przekonań, jakie zostały pominięte w procesie dominacji kolonialnej. Oznacza to przyznanie, iż siły kolonialne mają charakter represyjny.  Aby osiągnąć dekolonizację, można zastosować procesy związane ze sprawiedliwością naprawczą w celu przywrócenia uciskanym narodom, gatunkom czy ekosystemom wolności kulturowej, psychologicznej, politycznej i gospodarczej. Przykłady kolonizacji obejmują: kolonizację krajów takich jak Tybet, gdzie siły kolonizacyjne (Chiny) uniemożliwiają rdzennej ludności tybetańskiej swobodne praktykowanie wierzeń religijnych i tradycji, czy sprawowaniem władzy politycznej; kolonizację ziem przodków Indian Amerykańskich, takich jak plemienia Siuksów z Rezerwatu Standing Rock, gdzie budowa rurociągu naftowego przez spółkę DakotaAccess LLC zniszczyła lub uszkodziła starożytne cmentarze i zabytkowe miejsca kultury, i nadal grozi zatruciem zasobów wody, od których społeczność ta jest zależna; kolonizację ekosystemów takich jak Amazonia, gdzie prawa wszystkich rdzennych gatunków i ludów są zagrożone przez wylesianie, wydobywanie zasobów i zwiększoną częstotliwość występowania pożarów w wyniku zmiany klimatu; kolonizację atmosfery przez emitentów gazów cieplarnianych takich jak Shell,Exxon czy BP; wreszcie zaś kolonizację przyszłości przez korporacje, rządy i osoby, które nie podejmują działań mających na celu zwiększenie świadomości o katastrofie klimatycznej, bądź też dążą do zwiększenia dominacji w przyszłości.
CZYM JEST RDZENNA WIEDZA?
Rdzenna wiedza odnosi się do epistemologii, pedagogiki i kosmologii rozwiniętych przez społeczeństwa, których funkcjonowanie jest w pełni zakorzenione w miejscu ich zamieszkania oraz miejscu zamieszkania ich przodków. Ich kosmologie(światopoglądy) są pod silnym wpływem animizmu, który przypisuje roślinom, przedmiotom nieożywionym czy zjawiskom naturalnym posiadanie duszy, a ich wyrafinowane mitologie lokalne zostały zapisane i są przekazywane w formie przekazów ustnych. Wiedzę rdzenną cechuje podejście do nauczania i zdobywania wiedzy oparte na miejscu, ustny charakter przekazu, nieliniowa historyczność międzypokoleniowa oraz brak podziału pomiędzy wyjaśnianiem pojęć naukowych w oparciu o racjonalne myślenie a tym opartym na praktycznym zastosowaniu i emocjach. Rdzenne technologie obejmują między innymi takie wynalazki i praktyki jak pływające domy, pływające ogrody, podziemne akwedukty, tymczasowe tamy- łowiska, ogrody leśne, mosty z żywych korzeni i wiele innych. Praktyki medyczne i psychologiczne obejmują rytuały szamańskie, akupunkturę, medytację oraz oznaczanie i zastosowanie roślin leczniczych.Wiedza rdzenna jest ważna, ponieważ znajduje się w lepszej pozycji niż większość zachodniej nauki, by pomóc w opracowaniu decydujących rozwiązań w walce ze zmianami klimatycznymi i ekobójstwem, jakie ochronią prawa, kulturę i działalność polityczną tych ludów jak i ekosystemów, które najbardziej przez nie ucierpiały i są najbardziej na nie narażone. Na przykład koncepcja Sumak Kawsay lub Buen Vivir (Dobre Życie), która skodyfikowała i utrwaliła prawnie (w konstytucji Boliwii) prawa przyrody, została opracowana na podstawie lokalnych światopoglądów w celu ochrony terytoriów i tradycyjnych praktyk rdzennych mieszkańców Boliwii.
Włączenie prawa dotyczącego ekobójstwa do prawa międzynarodowego zakazałoby masowego niszczenia Ziemi oraz stworzyłoby prawny obowiązek zapewnienia opieki wszystkim mieszkańcom, którzy byli lub są narażeni na znaczne szkody w wyniku ekobójstwa. Obowiązek zapewnienia opieki prawnej ma na celu zapobieganie, zakazanie i wykluczenie zarówno ekobójstwa spowodowanego przez człowieka, jak i katastrof naturalnych; oznacza to, że firmom zanieczyszczającym na dużą skalę, takim jak Exxon Mobil, Shell czy BP, jak również korporacjom wydobywczym, takim jak Rio Tinto, zostałyby przedstawione zarzuty karne za ich codzienną działalność. Gdyby ekobójstwo kwalifikowane było jako  przestępstwo, w przypadku jego popełnienia dochodzono by zadość uczynienia za pośrednictwem sądów krajowych oraz Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK) w Hadze lub podobnego organu. Ekobójstwo nie zostało jeszcze przyjęte przez ONZ jako przestępstwo podlegające karze międzynarodowej na równi z czterema międzynarodowymi zbrodniami przeciw pokojowi: ludobójstwem, zbrodnią agresji, zbrodnią przeciwko ludzkości i zbrodnią wojenną, niemniej istnieje rosnąca presja, aby je uwzględnić.